Uchodźcy, najmroczniejsze ze zwierciadeł

Temat uchodźców okazał się trudnym wyzwaniem dla Polaków. Mniej może dla wyborców partii rządzącej bardziej dla ludzi popierających opozycję. Patrząc jednak z zewnątrz można bez ogródek powiedzieć, że spod cienkiej warstwy europejskiej farby wychynęło społeczeństwo ksenofobiczne, rasistowskie i wykazujące mentalność oblężonej twierdzy. Żeby była jasność nie różnimy się w tym jakoś radykalnie od przeciętnych Francuzów czy Brytyjczyków. Po prostu warstwa farby jest tam grubsza, bo lata kolonialnych przewin zrobiły swoje a i ilość emigrantów w codziennym życiu jest większa. Trzeba się, więc lepiej pilnować.

Lęk przed obcymi ma charakter pierwotny i jest uczuciem bardzo silnym. Tak silnym, że potrafił doprowadzić do zbrodni na gigantyczną skalę. Jest też idealnym paliwem dla polityki, z którego polityka czerpała i czerpie pełnymi garściami. Oczekiwanie, że z naszych rodaków zrobi się nagle tolerancyjnych kosmopolitów to naiwność granicząca z głupotą. Tym bardziej, że większość uchodźców, którzy szturmować będą nasze granice pochodzą z krajów radykalnie różniących się kulturowo a proces adaptacji do lokalnych warunków jest najczęściej drogi i kosztowny. No i są oczywiste ryzyka, statystycznie mniejsze niż postrzegają je Polacy, ale tym niemniej ryzyka istniejące. Pierwsza to zagrożenie terroryzmem. Marginalne, jednak wobec potencjalnego powstania dużej bazy mieszkańców obcego pochodzenia możliwe. We Francji czy Hiszpanii ludzie powiązani z radykalnym Islamem to były ułamki promili obywateli wyznających tę religię. Tylko, że na dobrą sprawę wystarczy jeden zdeterminowany człowiek. W kryzysie życiowym. Wykorzystany przez radykałów spoza kraju. Dla dużej części Polaków to ryzyko jest na tyle istotne, że uzasadnia całkowite wstrzymanie się od przyjmowania uchodźców wyznających islam.

Drugie z ryzyk to ryzyko kulturowe. Po części podszyte także rasizmem. Wielu z emigrantów nie dzieli z nami tego samego etosu pracy. Zwłaszcza dalsza Afryka obfituje w ludność, która nawet relacje z czasem ma ustawioną w zupełnie inny sposób niż Europejczycy. To, przemnożone przez inny kolor skóry stwarza w naszym monorasowym i monokulturowym kraju mieszankę wybuchową. Dodajmy do tego silnie patriarchalne rodziny z niepracującymi matkami (mimo konserwatywnych wartości, jaki ponoć wyznajemy niepracująca kobieta w Polsce to jednak mniejszość i nawet język stworzył tu konstrukcję „poświecenia” dla rodziny), które zapewne będą odbiorcami pomocy społecznej. Są to procesy na tyle powszechne i nieuniknione, że dręczą też kraje słynące ze sprawnej polityki emigracyjnej. Polskie obawy nie są, więc nieuzasadnione.

A przecież Polska to w żadnym wymiarze nie jest antyemigrancka twierdza. Z zaskakującym brakiem problemów przyjmujemy setki tysięcy a czasami miliony Ukraińców, Białorusinów, Czeczeńców, Wietnamczyków. Mieliśmy nie jednego a kilku posłów o ciemnym kolorze skóry. Nie są to rezultaty typowe dla kraju białych rasistów. Zwłaszcza, że wygląda na to, że jak już zaakceptujemy kogoś, jako Polaka to robimy to dość bezwarunkowo i bez robienia kroku wstecz (przypominają mi się kłopoty z prawem niektórych z naszych sportowców czeczeńskiej proweniencji gdzie nawet w szambie Internetu potraktowani byli jak „swoi”, choć dla ludzi z Czeczenii od lat 90 mamy chyba coś, co Anglicy nazywają „soft spot”). Klan Polaków jest ekskluzywny, ale jej już jesteś w klanie to jesteś.

Póki, co temat uchodźców wydaje się być radioaktywny. Powszechne przyzwolenie na działania rządu realizowane na pograniczu tego, co legalne międzynarodowo (przy cichej akceptacji reszty UE) wynika z zasadniczej niechęci opozycji do kroczenia w poprzek społecznych nastrojów i sentymentów. Absolutnie bierny i wylewający krokodyle łzy jest Kościół a przecież skoro chce, aby uchodźcy otrzymali koce czy posiłki to ciężarówka z biskupem i gromadką księży na pewno nie zostałaby przez pograniczników zatrzymana. Ale jak pokazują francuskie przykłady, i księża i biskupi mają bardziej absorbujące życiowo zajęcia. Polaków nie wzruszają ani zdjęcia dzieci z pluszakami ani zwłoki zamarzniętych na granicy ludzi. Strategia Festung Polen ma powszechną akceptację, co widać w politycznych sondażach.

Tylko niesmak i przerażenie pozostaje. Także tym jak łatwo jest z naszej cywilizowanej fasady obłupać farbę. Pokazać nas takimi, jakimi jesteśmy. Wszyscy. Niestety nic nowego:

Morał ktoś może wyczyta,
Że lud warszawski czy rzymski
Handluje, bawi się, kocha
Mijając męczeńskie stosy.
Inny ktoś morał wyczyta
O rzeczy ludzkich mijaniu,
O zapomnieniu, co rośnie,
Nim jeszcze płomień przygasnął.

Ja jednak wtedy myślałem
O samotności ginących.
O tym, że kiedy Giordano
Wstępował na rusztowanie,
Nie znalazł w ludzkim języku
Ani jednego wyrazu,
Aby nim ludzkość pożegnać,
Tę ludzkość, która zostaje.

Więc czas Miłosza usunąć z listy lektur ministrze Czarnek. Ciągle czas źle się kojarzy.